Muzyka łagodzi obyczaje – któż nie słyszał chociaż raz tej maksymy. O ile można dyskutować, czy tak się dzieje w przypadku ostrego trash metalu bądź punkrockowej feerii rytmu i gitarowego zgiełku, o tyle muzyka filharmoniczna, komplementarna z cytatem „Klient w krawacie jest mniej awanturujący się” („Miś”), niesie ze sobą ukojenie. Chociaż gdy sięgnie się do historii i poczyta o reakcji publiczności w czasie prawykonania „Bolera” Maurice’a Ravela bądź „Święta wiosny” Igora Strawińskiego, to jedna z recenzji, w której oznajmiono: „Jak pięknie oklaskiwać kompozytora po twarzy sąsiada”, oddaje klimat, jaki na salach koncertowych, tych „wyfraczonych”, czasami również bywa.

Dzisiaj już wiemy, że muzyka stymuluje rozwój mózgu i układu nerwowego. Prof. Alfred Tomatis, otolaryngolog badający wpływ muzyki na psychikę ludzką (w szczególności dziecięcą), a tym samym na inteligencję, potwierdził, że ma ona istotny wpływ na odbieranie bodźców dźwiękowych w ciągu całego życia, pomaga budować neuronalne drogi, które oddziałują np. na naukę języków, rozwój pamięci i poczucia przestrzeni. Muzyka rozwija zdolność abstrakcyjnego myślenia. Więcej! Słuch dziecka rozwija się już w 16. tygodniu życia prenatalnego, a pierwsze wychwytywane dźwięki, takie jak bicie serca, szum krwi czy dźwięki „z zewnątrz”, wszelkie głosy – to wszystko już wówczas w pewien sposób kształtuje percepcję. Jak podają naukowcy, z czasem do wychwytywania dźwięków dochodzi ich zapamiętywanie. Takie maleństwo słyszy muzykę i – co również wykazano – są frazy, które potrafią je wyciszyć. Mistrzem w tym jest... Wolfgang Amadeusz Mozart. O ile napisano rozprawy o genialności tego kompozytora, o tym, że jego muzyka płynie zgodnie z rytmem biologicznym człowieka, o tyle fakt, że Mozart uspokaja dzieci w okresie prenatalnym, to już fenomen.

Uwielbiam sentencję sir Kena Robinsona, który mówi wprost: – Uczcie dzieci muzyki, bo to jest dla nich dobre! Osobiście zawsze starałem się mieć dwojaki ogląd na edukację muzyczną czy raczej wprowadzanie dzieci przez zabawę do pięknego świata muzyki. Z jednej strony – widzę wyłącznie dobro w kontakcie z pięknem, z drugiej – aspekt biznesowy. Wiem, zabrzmiało to szorstko, ale taka jest prawda. Kiedy na zachodzie Europy w latach 60. minionego wieku zaczęły pustoszeć filharmonie i teatry operowe, zadano sobie pytanie: dlaczego? Do pracy zaprzęgnięto ekonomistów, speców od show-biznesu. Diagnoza była szokująca: nie zadbano o zbudowanie nowego pokolenia melomanów, a to przedwojenne wymierało. W latach 70. XX wieku filharmonie i opery prześcigały się w kolejnych cyklach adresowanych do dzieci i młodzieży. To dało efekt. Dzisiaj paryscy filharmonicy, podobnie jak ich koledzy z Londynu, realizują ponad setkę działań adresowanych do młodego pokolenia w ciągu roku. Tak budują sobie adresata artystycznej oferty.

Realizując z Kasią Stoparczyk z radiowej Trójki i Pawłem Kos-Nowickim (Warsaw Camerata) cykl „Piegowate koncerty”, dzisiaj incydentalnie kontynuowany przez Polskie Radio, zbudowaliśmy szybko widownię, która wypełniała szczelnie Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego. Wygrały spontaniczność i autentyczność. Dzieci to najbardziej wymagający słuchacze. Kiedy się dzieje na scenie źle, szybko się nudzą, wiercą, głośno mówią, co o tym myślą. Wychodzą. Zaręczam, nie wrócą. Stąd do dzieci trzeba adresować to, co najlepsze, i grać lepiej niż dla dorosłych. Cieszy mnie, że na rynku ukazała się znakomita książka „Gdy Opera drzwi otwiera” (tekst – Izabela Budzyńska, rysunki – Elżbieta Lubomirska, wydawnictwo Pryzmat). Trafiła ona w moje ręce w Warszawskiej Operze Kameralnej, gdy ta była wypełniona maleńkimi słuchaczami. Bo tam, jak w wielu miejscach w Polsce, buduje się zastępy przyszłych melomanów, którzy będą zabiegać o bilety na premierowe spektakle. Niebagatelne jest tu wsparcie programów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które wie, że nasączając skorupkę za młodu... Cóż, opera to jedyne miejsce, gdzie gdy kogoś zabiją, to zaczyna śpiewać. I niech ta magia, zaczarowany świat sztuki rozpisanej na nuty, trwa. Dlaczego? Odsyłam do sir Robinsona.